بیست و دومین هفته کتاب، از ۲۴ آبان‌ماه سال ۱۴۰۰ در حالی آغاز می‌شود که مشکلات معیشتی و افزایش بی‌رویه قیمت کالا و محصولات فرهنگی، کتاب را از سبد کالای خانوار خارج کرده است. این مشکلات، کتاب را به عنوان کالایی لاکچری، در دسترس قشربالادستی و مرفه جامعه قرار داده است. با این همه نشر نمایش به عنوان حوزه‌ای تخصصی و به مدد حفظ مخاطبین خود که علل آن خارج از این مبحث است هم‌چنان در شریان‌های بازار نشر به زیست خود ادامه می‌دهد.
آنچه در ادامه می‌خوانید شرح مختصری است بر تازه‌های نشر نمایش در سال ۱۴۰۰به انتخاب “سید رضا حسینی” که توسط ایران‌تئاتر منتشر شده است:
5 جلد تاز از «نمایش های ایرانی»
پنج جلد دیگر از مجلد دوم «نمایش های ایرانی» به همت صادق عاشور پوراز سوی انتشارات سوره مهر منتشر و روانه بازار کتاب شد. پیشتر ۷ جلد اول این مجموعه منتشر شده بود.
با چاپ این کتاب‌ها می‌توان گفت حاصل بیش از سه دهه از عمر صادق عاشورپور نمایشنامه‌نویس، پژوهشگر و کارگردان تئاتر به بار نشسته است.
چهارده جلد کتاب کندوکاوی است در دل تاریخ اجتماعی و اجتماعی و نمایش ایرانی از بدو ورود قوم آریا به این سرزمین و پرستش زروان خدا تا سال 1393 (ه. ش) یعنی عصر جمهوری اسلامی ایران.
دوران طلایی تئاتر
کتاب دوران طلایی تئاتر یکی دیگر از آثار مکتوب مرتبط با هنرهای نمایشی است که در سال جاری چاپ و به بازار کتاب عرضه شد. این کتاب توسط «ویلیام ملنتز»، «گوردون آرمسترانگ» و«کنت مک‌گوئن» نوشته شده. مجید فلاح زاده آن را به زبان فارسی برگردانده است.
اثر مذکور را می‌توان در ردیف کتاب‌های مفصل و نسبتا جامعی قرار داد که تاکنون در مورد تاریخ تئاتر به زبان فارسی ترجمه شده‌اند.
در این کتاب هنرهای نمایشی اروپا در دوران‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته. پس از آن به موضوعات دیگری مانند قرن نوزده میلادی زمانی برای تحول، ظهور واقع‌گرایی و تئاتر امروز و فردا اشاره شده است.
ناشر این کتاب یعنی «نشر ناظرزاده کرمانی» انتشارات تازه‌کاری در حوزه نشر به شمار می‌رود که کار خود را در سال جاری آغاز کرده است.
این کتاب ۴۶۲ صفحه دارد و با قیمت ۷۲ هزار تومان در بازار کتاب قابل یافتن است.
راهنمای عملی بازی دهندگی عروسک
این کتاب در پی هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک منتشر شد. البته جشنواره مذکور در اسفند ماه سال گذشته برگزار گردید و انتشار کتاب چند ماه پس از آن یعنی در تابستان امسال صورت گرفت.
کتاب راهنمای عملی بازی دهندگی عروسک توسط «مروین میلار» نوشته شده و سلما محسنی اردهالی آن را از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است. نویسنده این کتاب کارگردان تئاتر و نمایش عروسکی است و مدیریت شرکت تئاتر «سیگنیفیکنت آبجکت» را بر عهده دارد.
کتاب مذکور شباهت‌ها و تفاوت‌های نمایش عروسکی و تئاتر زنده را بر می‌شمارد و بازی دادن عروسک یا همان عروسک گردانی را با بازیگری تئاتر مقایسه می‌کند.
یکی از اهداف اصلی این کتاب تشویق مخاطب به اجرای نمایش با عروسک‌ها یا سایر اشیاء در دسترس است. تمرین‌هایی که تمام آنها که توسط نویسنده این کتاب و عروسک گردانان حرفه‌ای یا دانشجویان تئاتر انجام شده و کم و کیف آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
در مجموع محتوای این کتاب برای آموزش هنر عروسک گردانی به هنرمندان آماتور مناسب است. همچنین می‌توان آن را برای تکمیل دانسته‌های هنرمندان حرفه‌ای این حوزه مورد استفاده قرار داد.
کتاب توسط «انتشارات نمایش» وابسته به دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات انجمن هنرهای نمایشی ایران با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
اندیشه‌های فلسفی هنریک یورکفسکی درباره تئاتر عروسکی
یکی دیگر از آثار منتشر شده توسط انتشارات نمایش در سال جاری است و همان گونه که از نام آن بر می‌آید توسط «هنریک یورکوفسکی» نوشته شده است.
نویسنده این کتاب یکی از نظریه پردازان تئاتر و تئاتر عروسکی است و مجموعه مقالات متعددی در این زمینه دارد.
کتاب اندیشه‌های فلسفی هنریک یورکفسکی درباره تئاتر عروسکی در عمل سومین مجموعه مقالات این نویسنده در حوزه تئاتر عروسکی به شمار می‌رود. نخستین و دومین مجموعه مقالات او پیش از این طی سال‌های گذشته توسط ناشران دیگری منتشر شده بود.
کتاب شامل شش مقاله از هنریک یورکفسکی در مورد تئاتر عروسکی است که عناوین آنها عبارت است از:
نظام‌های نشانه‌ای هنر عروسکی، فلسفه‌های آموزش در تئاتر عروسکی، پایان خاص بودگی، زیبایی‌شناسی تئاتر عروسکی در ابتدای قرن بیستم، تئاتر اشیاء و دوران ابراتسف.
این کتاب چندی پیش در شمارگان هزار نسخه با قیمت ۳۵ هزار تومان منتشر شد. ۱۲۸ صفحه دارد و نسخه دیجیتال آن در وبسایت رسمی ناشر این اثر با قیمت ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
تئاتر عروسکی مدرن از نظریه تا عمل
این اثر یکی دیگر از آثاری است که در پی برگزاری هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک منتشر شد. مراحل چاپ آن در سال جاری به پایان رسید. کتاب تئاتر عروسکی مدرن از نظریه تا عمل توسط «پنی فرانسیس» نوشته شده و پوپک عظیم‌پور آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است.
برخی از مباحث مطرح شده در این کتاب از تجربیات عملی نویسنده در هنر عروسک گردانی سرچشمه می‌گیرد. موارد دیگر به سیر تکاملی این هنر و تاریخچه تئاتر عروسکی اختصاص دارد. در مجموع مباحث مطرح شده در این کتاب گستره وسیع و گوناگونی از مخاطبان را در بر گرفته است.
کتاب تئاتر عروسکی مدرن از نظریه تا عمل شامل هفت فصل با عناوین رویکرد، هنرهای مرتبط، تکنیک‌ها، اجرا، دراماتورژی، زیبایی‌شناسی و تاریخچه تئاتر عروسکی است.
کتاب تئاتر عروسکی مدرن از نظریه تا عمل توسط «انتشارات نمایش» وابسته به دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات انجمن هنرهای نمایشی ایران با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به بازار آمده و قیمت آن ۵۰ هزار تومان است.
تئاتر کودک و نوجوان (تجربه‌ها، دیدگاه‌ها و چشم‌اندازها)
این کتاب مجموعه‌ای از نوشتارهای ثبت شده توسط کارشناسان تئاتر کودک و نوجوان آلمان است که در قالب ۱۶۰ صفحه گردآوری و توسط کیقباد یزدانی ترجمه شده است. هدف اصلی از جمع‌آوری این نوشته‌ها تبادل تجربه و داد و ستد فرهنگی برای افزایش شناخت تئاتر کودک و نوجوان است.
کتاب تئاتر کودک و نوجوان مجموعه‌ای از مقالات کارشناسانه را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. نوشته‌هایی که هم از دیدگاه تئوروی و نظری و هم به صورت عینی و عملی مسائل مربوط به تئاتر کودک و نوجوان را مورد بررسی قرار داده است.
این کتاب مانند سایر آثار مشابه عرضه شده توسط این انتشارات با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به چاپ رسیده و قیمت آن ۳۰ هزار تومان است.
بازار نشر نمایشنامه
بازار نشر نمایشنامه نیز کم رونق نیست و تعداد قابل توجی نمایشنامه ایرانی و ترجمه آثار خارجی در تهران و استان های مختلف منتشر شده است که مجموع آن ها در این متن نمی گنجد.
نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره عروسکی
این کتاب متن سه نمایشنامه به نام‌های «داش آکل» نوشته باقر سروش، «دژ هفتواد» نوشته میلاد حسینی و «متتی» نوشته رضا گشتاسب را در بر می‌گیرد.
کتاب نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره عروسکی۱۲۰ صفحه دارد و در سال جاری توسط «انتشارات نمایش» وابسته به دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات انجمن هنرهای نمایشی ایران با قیمت ۳۵ هزار تومان منتشر شد. البته نسخه دیجیتال این کتاب با قیمت ۲۰ هزار تومان از طریق وبسایت رسمی ناشر آن قابل خریداری است.
نمایشنامه میستری بوف
متن نمایشنامه میستری بوف اثر «ولادیمیر مایاکوفسکی» اثر دیگری در رابطه با هنرهای نمایشی بود که تابستان امسال در قالب یک کتاب ۱۷۴ صفحه‌ای روانه بازار کتاب ایران شد.
نمایشنامه در سال ۱۹۱۷ میلادی توسط مایوکوفسکی به رشته تحریر در آمد. مانند تعداد دیگری از نمایشنامه‌های این نویسنده تفکرات سیاسی و اجتماعی او و نگاهی که به طبقات مختلف جامعه روسیه در آن زمان داشت را به خوبی بازتاب می‌دهد.
این نمایشنامه به زبان شاعرانه نوشته شده است و نگاهی همسو با انقلاب روسیه دارد. در نمایشنامه میستری بوف طبقه اشرافی روسیه در سیطره طبقه کارگر و تحت نفوذ آن به تصویر کشیده شده و خلق و خوی افراد متعلق به طبقه اشرافی تا حد محسوسی مورد نکوهش و تمسخر قرار گرفته است.
به بیان کلی در این نمایشنامه نیز مانند تعداد دیگری از آثار مایاکوفسکی ایدئولوژی و اندیشه‌های او به شکل واضحی مشاهده می شود و طبقه بورژوا مورد نقد و نکوهش قرار گرفته است.
کتاب نمایشنامه میستری بوف توسط مجید فلاح زاده به زبان فارسی برگردانده شده و توسط «انتشارات ناظرزاده کرمانی» به چاپ رسیده و با قیمت ۳۶ هزار تومان در بازار کتاب عرضه گردیده است.
نمایشنامه مرگ تصادفی یک آنارشیست
متن این نمایشنامه یکی دیگر از آثار مکتوب مرتبط با تئاتر است که در سال جاری شاهد انتشار آن بودیم. نمایشنامه مرگ تصادفی یک آنارشیست توسط نویسنده سرشناس ایتالیایی «داریو فو» به رشته تحریر در آمده است و در ردیف شاخص‌ترین آثار او قرار می‌گیرد. فو که در سال ۱۹۹۷ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات شد این نمایشنامه را در سال ۱۹۷۰ میلادی خلق کرد.
نمایشنامه مرگ تصادفی ماجرای کارگر راه‌آهن بدشانسی را روایت می‌کند که به جرم دست داشتن در یک عملیات بمب‌گذاری، که در عمل هیچ ارتباطی با آن نداشته است، دستگیر می‌شود.
با وجود بهره بردن این نمایشنامه از داستانی تلخ و تاثیرگذار زیان آن کاملا کمدی است و فساد دامنه‌داری که جامعه و سازمان‌های مهمی نظیر پلیس به آن گرفتار آمده‌اند را با ظرافت و طنازی توصیف می‌کند.
نمایشنامه یک آنارشیست توسط حسین اسماعیلی به زبان فارسی ترجمه شده است.
کتاب ۱۴۴ صفحه دارد، در سال جاری توسط «انتشارات ناظرزاده کرمانی» با شمارگان ۷۰۰ نسخه منتشر و به بازار کتاب عرضه شد.
نمایشنامه تراژدی خوشبینانه
این نمایشنامه در سال ۱۹۳۳ میلادی به مناسبت پانزدهمین سالگرد تاسیس ارتش سرخ توسط «وسفلاد ویشنفسکی» به رشته تحریر در آمد. بر همین اساس موضوع این نمایشنامه مرتبط با جنگ و درونمایه آن در مورد مسائل مربوط به ارتش است.
نمایشنامه تراژدی خوشبینانه در سه پرده نوشته شده است. داستان آن در شهر سنت پترزبورگ و شهر کرونشتات واقع در جزیره کاتلین جریان دارد. این جزیره پس از انقلاب روسیه و شکل‌گیری اتحاد جماهیر شوروی همواره به عنوان یکی از مراکز مهم نیروی دریایی ارتش سرخ شناخته می‌شد.
زمان وقوع رخدادهای داستانی در نمایشنامه تراژدی خوشبینانه پس از انقلاب روسیه است و ماجراهای این اثر در جریان جنگ داخلی روسیه به وقوع می‌پیوندد. بخش مهمی از صحنه‌های این نمایشنامه در یک کشتی متعلق به نیروی دریایی ارتش سرخ جریان دارد که در نزدیکی شهر سنت پترزبورگ پهلو گرفته است.
کتاب نمایشنامه تراژدی خوشبینانه یکی از آثاری است که انتشارات نوپای ناظرزاده کرمانی آن را در سال جاری روانه بازار کتاب کرده. این کتاب ۱۲۲ صفحه‌ای توسط مجید فلاح زاده به زبان فارسی برگردانده شده و با قیمت ۲۷ هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان تئاتر قرار گرفته است.
نمایشنامه اوقات سگی و اثر ناتمام
در بخش پایانی مطلب پیش رو به جای یک اثر به معرفی دو کتاب می‌پردازیم که هر دو در سال جاری توسط انتشارات ناظرزاده کرمانی منتشر شده‌اند. هر دو کتاب نمایشنامه هستند و برای استفاده اهالی تئاتر به چاپ رسیده‌اند.
نمایشنامه اوقات سگی یا پیام دقیق به ما رسیده است توسط «نظر احمدی» به رشته تحریر در آمده است و ۹۰ صفحه دارد. این کتاب نمایشنامه با شمارگان ۷۰۰ نسخه در بازار کتاب توزیع شده است و می‌توان آن را با قیمت ۲۰ هزار تومان یافت.
در نمایشنامه اوقات سگی یا پیام دقیق به ما رسیده است دو شخصیت (یک شخصیت مرد و یک شخصیت زن) حضور دارند. این دو شخصیت در تعامل با یکدیگر چالش‌های مختلفی را به تصویر می‌کشند که یک نویسنده روشنفکر در محیط بسته پیرامون خود و جامعه عقب مانده‌ای که در آن زندگی می‌کند، با آنها مواجه است.
نمایشنامه اثر ناتمام نیز یکی از آثار کمتر شناخته شده «ساموئل بکت» به شمار می‌رود. روایت سه روز از زندگی مردی با اختلالات عصبی را به تصویر می‌کشد. نمایشنامه توسط سعید فرهودی به زبان فارسی باز گردانده شده. انتشارات ناظرزاده کرمانی آن را در قالب یک کتاب ۸۰ صفحه‌ای به بازار کتاب عرضه کرده است.
کتاب نمایشنامه اثر ناتمام شمارگان ۷۰۰ نسخه‌ای دارد و با قیمت ۳۰ هزار تومان در بازار کتاب یافت می‌شود.
انتظار می‌رود تا پایان سال جاری شاهد انتشار کتاب‌های بیشتری در رابطه با تئاتر و هنرهای نمایشی از سوی ناشران فعال در این حوزه باشیم.
